اختلال کندن مو یا تریکوتیلومانیا (Trichotillomania)

تریکوتیلومانیا یا اختلال کندن مو، نوعی اختلال روانی است که فرد به صورت مکرر و غیر قابل مقاومت موی سر، ابروها، ریش، سبیل و دیگر نواحی بدن را علی رغم تلاشی که برای توقف آن انجام می دهد باز هم می کند.

اختلال کندن مو چگونه رخ می دهد؟

ممکن است فرد در مواجهه با موقعیت های تنش زا بدون اینکه فکر کند موهای یکی از این نواحی را بکند. همچنین کندن مو اغلب طاسی های لکه ای ایجاد می کند که سبب ناراحتی های قابل توجهی می شود و می تواند در عملکرد اجتماعی یا کاری فرد اختلال به وجود آورد. در بعضی افراد تریکوتیلومانیا ممکن است خفیف و عموما قابل کنترل باشد. برای سایر افراد میل به کندن مو بسیار زیاد است و قابل کنترل نیست. برای این افراد درمان هایی وجود دارد که منجر به کاهش تمایل آن ها به کندن مو و در نهایت توقف آن می شود.

علائم اختلال کندن مو یا تریکوتیلومانیا

علائم این بیماری اغلب شامل موارد زیر است:

• تکرار کندن مو معمولا موی سر، ابروها، مژه ها و در بعضی مواقع کندن موی بدن که نواحی آن بسیار متفاوت است.
• افزایش تمایل به کندن مو با اینکه فرد در مقابل کندن مو مقاومت می کند.
• احساس لذت یا آرامش بعد از کندن مو
• ریزش موی قابل توجه مانند کوتاه شدن، نازک شدن یا طاسی نواحی روی پوست سر یا سایر نواحی بدن از جمله کم پشت شدن یا از دست رفتن مژه ها و ابروها
• ترجیح دادن نوع خاصی از مو همراه با الگوی مشخصی از کندن مو
• گاز گرفتن، جویدن و خوردن موی کنده شده
• بازی کردن با موی کنده شده و مالیدن آن به لب ها یا صورت
• تلاش مکرر برای توقف این عادت بدون موفقیت در کنترل آن
• ناراحتی یا مشکلات قابل توجه مرتبط با کندن مو در محل کار، مدرسه و سایر موقعیت های اجتماعی

انواع اختلال کندن مو

برای افرادی با بیماری تریکوتیلومانیا، کندن مو می تواند دو حالت داشته باشد:

متمرکز باشد

بعضی افراد عمدا موهای خود را می کنند تا احساس تنش یا ناراحتی شان کم شود. همچنین برخی افراد زمانی را صرف پیدا کردن موی مناسب برای کندن می کنند یا موی کنده شده را می خورند.

خودکار

برخی افراد بدون اینکه بدانند، موهای خود را می کنند مانند زمانی که خسته هستند، کتاب می خوانند یا تلویزیون می بینند.

برخی افراد بسته به موقعیت یا حالت روحی خود می توانند به هر دو حالت کندن مو متمرکز و خودکار مبتلا باشند.

تاثیر احساسات در کندن مو

کندن مو می تواند به احساسات نیز مرتبط باشد:

احساسات منفی

برای بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کندن مو راهی برای کنار آمدن با احساسات ناراحت کننده یا منفی می باشد مانند استرس، اضطراب، تنش، خستگی، تنهایی و نا امیدی.

احساسات مثبت

افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، اغلب زمانی احساس رضایت و آرامش می کنند که موهای خود را می کنند. در نتیجه با رسیدن به احساسات مثبت به این کار ادامه می دهند.

تاثیر تغییرات هورمونی

این بیماری یک اختلال مزمن و بلند مدت است. ممکن است بدون درمان، شدت علائم در طول زمان تغییر کند. برای مثال، تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی زنان می تواند این علائم را تشدید کند. برای بعضی افراد بدون درمان نیز علائم می تواند بعد از هفته ها، ماه ها یا سال ها از بین برود. به ندرت این اختلال سال های کوتاهی بعد از شروع بیماری متوقف می شود.

دلایل ایجاد اختلال تریکوتیلومانیا

دلیل ابتلا به تریکوتیلومانیا هنوز مشخص نیست، اما مانند بسیاری از اختلالات، تریکوتیلومانیا احتمالا نتیجه ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی می باشد.

عوامل و فاکتورهای که در ایجاد این اختلال می تواند نقش داشته باشد یا امکان ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند:

پیشینه خانواده

ژنتیک ممکن است در گسترش این بیماری نقش داشته باشد. این اختلال می تواند در افرادی که در بستگان نزدیکشان فردی مبتلا به این اختلال باشد، نیز به وجود آید.

سن

تریکوتیلومانیا معمولا قبل یا اوایل نوجوانی (بیشتر بین نوجوانان 10 تا 13 سال) بروز می کند و اغلب این اختلال در تمام طول زندگی همراه فرد می ماند.

اختلالات دیگر

افرادی که دچار اختلالات دیگر نظیر افسردگی، اضطراب یا OCD می باشند نیز ممکن است دچار اختلال تریکوتیلومانیا شوند.

استرس

موقعیت های استرس زای شدید برای بعضی افراد شروع تریکوتیلومانیا می باشد.

عوارض اختلال کندن مو یا تریکوتیلومانیا

اگرچه این اختلال ممکن است جدی به نظر نرسد اما می تواند تاثیر منفی زیادی در زندگی فرد داشته باشد. برخی عوارض این بیماری شامل موارد زیر است:

پریشانی احساسی

بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات تریکوتیلومانیا احساس شرم، تحقیر و خجالت زدگی دارند. همچنین این افراد احساساتی نظیر اعتماد به نفس پایین، افسردگی و اضطراب را تجربه می کنند و الکل و مواد مخدر را برای رهایی از این احساسات مصرف می کنند.

داشتن مشکلاتی در عملکرد اجتماعی یا کاری

خجالت زدگی ناشی از کندن موها ممکن است منجر به اجتناب فرد از حضور در فعالیت های اجتماعی و موقعیت های شغلی خود شود. افراد با این اختلال ممکن است کلاه گیس بپوشند، موهای خود را به سمتی که لکه های طاسی را بپوشانند، حالت دهند یا مژه مصنوعی بگذارند. برخی افراد از ترس اینکه این مشکلشان از کسی پنهان نماند، با کسی ارتباط صمیمی برقرار نمی کنند.

آسیب به پوست و مو

علاوه بر این، کندن مو می تواند سبب ایجاد زخم و دیگر آسیب ها نظیر ایجاد عفونت در ناحیه ای که مو کنده شده است و ایجاد مشکل در رویش مجدد مو شود.

ایجاد گلوله مو

خوردن مو ممکن است گلوله موی بزرگ (تریکوبزوآر Trichobezoar) در دستگاه گوارش ایجاد کند. بعد از گذشت چندین سال گلوله مو می تواند منجر به کاهش وزن، استفراغ، انسداد روده و حتی مرگ شود.

درمان اختلال کندن مو یا تریکوتیلومانیا

تحقیق برای درمان این بیماری محدود بوده است. اگرچه، بعضی روش های درمانی برای کاهش کندن مو یا توقف آن وجود دارد:

آموزش جهت تغییر دادن عادت

این روش رفتار درمانی، درمان اولیه این اختلال است فرد مبتلا با استفاده از این روش یاد می گیرد چگونه موقعیت هایی که احتمال دارد موهایش را بکند، تشخیص دهد و چگونه رفتارهای دیگر را جایگزین کند. همچنین ممکن است همراه با این آموزش از روش های درمانی دیگر نیز استفاده شود. به طور مثال در شرایط استرس زا فرد می تواند به جای کندن مو، توپ استرس را فشار دهد.

درمان شناختی

این درمان به فرد کمک می کند تا باورهای تحریف شده ای که ممکن است در رابطه با کندن مو داشته باشد، شناسایی و بررسی کند.

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد

این درمان به فرد کمک می کند تا یاد بگیرد تمایل به کندن مو هایش را بدون انجام آن بپذیرد.

داروها

اگرچه سازمان غذا و دارو برای این اختلال داروی خاصی تعیین نکرده است اما مصرف برخی داروها می تواند بعضی از علائم این بیماری را کنترل کند. همچنین داروها می توانند تاثیر موقت داشته باشند و بعد از قطع مصرف آن ها علائم بیماری دوباره ظاهر شود، مگر اینکه همراه با مصرف داروها رفتار درمانی نیز انجام شود. داروها همچنین به کاهش افسردگی و هر گونه علائم OCD نیز کمک می کند.

داروهای رایج مورد مصرف برای درمان این بیماری:

• فلوکسیتین
• فلاووکسامین
• لیتیوم کربنات
• سرترالین
• پاروکستین

روش هایی که خود شخص در منزل می تواند برای بهبود این اختلال انجام دهد نظیر:

• فشار دادن توپ استرس یا چیزی شبیه آن
• با مشت خود یک توپ درست کند و ماهیچه های آن بازو را سفت کند.
• استفاده از اسباب بازی های بی قراری (fidget toy)
• پوشیدن کلاه تنگ
• دوش گرفتن به منظور کاهش استرس و اضطراب
• ورزش کردن
• کشیدن نفس عمیق تا زمانی که در فرد تمایل به کندن مو از بین برود.
• کوتاه نگه داشتن موها