ساختار مو
هر مو دارای یک قسمت بیرون از پوست به نام”ساقه ” و یک قسمت درون پوستی به نام “ریشه” میباشد که هر دو قسمت ساختمان یکسانی دارند،همچنین از ساختمانی لولهای شکل و مشتق از اپیدرم پوست به نام فولیکول بوجود میآید.
ساقه مو(Hair shaft) از سه قسمت مغز ، قشر و کوتیکول تشکیل شده است.
مغز، در مرکز آن قرار دارد و موهای ظریف فاقد مغز میباشند. سلولهای تشکیل دهنده مغز بزرگ بوده و بطور متوسط شاخی میشوند. قشرناحیه اطراف مغز مو ضخامت عمده آن را تشکیل میدهد و از سلولهای شدیدا شاخی شده و فشرده تشکیل شده است. رنگ مو مربوط به رنگدانههای ملانین موجود در سلولهای این لایه میباشد که توسط ملانوسیتهای واقع در ماتریکس مو تولید و سپس به این سلولها منتقل میگردد. هر چه مقدار ملانین کمتر باشد، رنگ ملانین روشن تر و بالعکس خواهد بود. در موهای قرمز ، ملانین از نوع فئوملانین میباشد. سفید شدن مو به علت از بین رفتن رنگدانه ملانین در سلولهای قشری است.
کوتیکولاز یک ردیف سلول پهن و کاملا شاخی شده تشکیل یافته است که مانند فلس ماهیها هر سلول قسمتی از سلول مجاور خود را میپوشاند. نحوه قرار گیری سلولهای کوتیکول باعث شده که مو نفوذ پذیر بوده و قابل رنگ کردن باشد و هم انعطاف پذیر بوده و پس از خیساندن قابل پیچش باشد.
فولیکول مو(Hair Follicle):
فولیکول مو ساختمانی لولهای است که از سطح اپیدرم شروع و انتهای عمقی آن در هیپودرم قرار میگیرد. انتهای عمقی فولیکول متسع شده و پیاز مو را بوجود میآورد.
غلاف درونی ریشه مو: این غلاف مو را تاسطح اتصال غدد چربی به فولیکول میپوشاند و از این به بعد از بین میرود و فضای باقی مانده به جای آن برای دفع ترشحات غدد چربی مورد استفاده قرار میگیرد. غلاف درونی ریشه مو حرکت موی درحال رشد را تسهیل و خود شامل سه لایه است.
غلاف بیرونی ریشه مو: غلاف بیرونی ریشه مو در اطراف غلاف درونی قرار گرفته و در امتداد با اپیدرم میباشد. بطوری که این لایه در قسمتهای عمقی از یک ردیف سلول و در قسمتهای میانی از دو ردیف سلول تشکیل شده ولی در قسمتهای فوقانی شبیه اپیدرم و از نوع مطبق میباشد. غشای پایه ضخیمی به نام پرده شفاف فولیکول مو را از بافت همبند درم در اطراف فولیکول متراکم شده جدا میکند که غلاف درمی نامیده میشود. دسته کوچکی از عضلات صاف که بطور مایل بین فولیکول و طبقه پاپیلایی درم قرار گرفته عضله راست کننده مو نامیده میشود. انقباض این عضله در پاسخ به سرما ، ترس یا هیجان باعث سیخ ایستادن موها میشود. موهای ناحیه صورت فاقد عضله راست کننده میباشند.
چرخه رشد :
موهای بدن انسان دارای دورههای رشد و استراحت بوده و بعد از مدت معینی میریزند. در چرخه رشد آنها سه مرحله آناژن ، کاتاژن و تلوژن قابل تشخیص میباشد.
آناژن: دوره رشد موها میباشد و این دوره در موهای سر 2 تا 6 سال و در موهای سایر نقاط بدن 1 تا 6 ماه میباشد. در هر زمان ، بطور متوسط 85 درصد موها در مرحله آناژن هستند.
کاتاژن: دوره کوتاهی است که طی آن تقسیم سلولهای ماتریکسی متوقف و فولیکول مو از ناحیه پاپیلا جدا میشود.
تلوژن: دورهای است که حدود سه ماه طول میکشد و در این دوره همه فعالیتهای سلولی متوقف میگردد و موی مرده ضمن شست و شو و یا در اثر فشار ناشی از رشد موی جدید میافتد. روزانه بطور متوسط 50 تا 100 تار مو میریزد و توسط موهای جدید جایگزین میشود. اگر ریزش آنها زیاد باشد منجر به طاسی میگردد. در مورد تجدید موهای ریخته شده عقیده بر این است که فولیکول جدید از سلولهای زایای غلاف بیرونی حاصل و در محل موی ریخته شده رشد میکند. موهای ظریفی که در مرحله جنینی ظاهر میشوند موهای لاناگو Lango ، موهای ریزی که پس از بلوغ ظاهر میشوند موهای کرکی و موهای معمولی ، موهای نهایی نیر نامیده میشوند.