درماتیت آتوپیک یا اگزما چیست؟ چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟
اگزما یا درماتیت آتوپیک، وضعیتی است که باعث ایجاد علائمی مانند خشکی، خارش و مشکلاتی نظیر التهاب پوست می‌شود. برای آشنایی بیشتر با اگزما، علائم، علل ایجاد و درمان آن با ما در کلینیک تخصصی پوست و مو آتریسا همراه باشید.
اگزما یا درماتیت آتوپیک چیست؟
اگزما به مجموعه‌ای از علائم و وضعیت پوستی گفته می‌شود که می‌تواند برای شخص ناراحت‌کننده باشد. این مشکل عوارضی مانند التهاب، خارش و سوزش پوست به وجود می‌آورد و بیشتر در کودکان شایع است. البته اگزما می‌تواند در هر سنی ایجاد شود. این وضعیت می‌تواند سیر عودکننده و فروکش کننده داشته باشد و مسری نیست.
افراد مبتلا به اگزما در معرض خطر ابتلا به آلرژی غذایی، تب یونجه و آسم هم قرار دارند.
خوشبختانه اگزما به سادگی قابل درمان و کنترل است و طیفی از مراقبت‌های پوستی می‌تواند این علائم را درمان یا محدود کند. بهتر است قبل از آشنایی با روش‌های درمان اگزما، علائم آن را بشناسید.
علائم اگزما
علائم اگزما می‌تواند در هر نقطه از بدن ظاهر شود و از فردی به فرد دیگر متغیر باشد. در حالت کلی نشانه‌های زیر مطرح کننده وجود درماتیت آتوپیک در بدن هستند:
- پوست خشک و ترک خورده
- خارش شدید پوست
- راش‌های متورم روی پوست که بسته به رنگدانه‌های پوست، درجه رنگ متفاوتی دارند
- بروز برجستگی‌های کوچک قهوه‌ای یا سیاه روی پوست
- پوسته پوسته شدن و گاه ترشحات پوستی
- ضخیم شدن پوست
- تیره شدن پوست دور چشم
- حساسیت پوست
عموما درماتیت آتوپیک در بازه سنی قبل از پنج سالگی بروز می‌کند و می‌تواند تا سال‌های نوجوانی و بزرگسالی هم ادامه داشته باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر شامل موارد زیر هستید، برای تشخیص و شروع درمان به پزشک مراجعه کنید:
- یک یا چند علامت از علائم اگزما را در خودتان یا فرزنداتان مشاهده کرده‌اید،
- علائمتان آنقدر آزاردهنده است که زندگی روزانه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد،
- عفونت پوستی دارید،
- حتی پس از رعایت موارد خودمراقبتی، همچنان علائم ادامه دارد،
- متوجه تب و بثورات عفونی در پوستتان شده‌اید.
علت اگزما چیست؟
اگزما معمولا به دو دلیل در بدن ایجاد می‌شود. اولین دلیل به ژن افراد بستگی دارد. در این شرایط وجود نوعی نقص در ژنتیک منجر به عدم توانایی پوست در مراقبت از خود می‌شود.
این یعنی عملا پوست با توانایی ضعیف برای دفاع از خود، قادر به محافظت در برابر باکتری‌ها، محرک‌ها، آلرژن‌ها و عوامل محیطی مانند دود تنباکو نیست و درنتیجه این عوامل تاثیر بیش از اندازه‌ای روی پوست افراد مبتلا خواهند گذاشت. از طرفی در بعضی از افراد پوست به صورت ژنتیکی قادر به حفظ رطوبت خود نخواهد بود و زمینه را برای بروز علائم اگزما فراهم خواهد کرد.
فعالیت باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دومین دلیل بروز اگزما در افراد است. این باکتری، زیست باکتری‌های مفید پوست را مختل و درنتیجه سد دفاعی پوست دربرابر عوامل آلودگی را از بین می‌برد و به همین دلیل علائم اگزما خود را نشان می‌دهد.
در هر دو حالت، عملکرد ضعیف سد پوست به عنوان اولین محافظ اصلی‌ترین زمینه بروز علائم اگزما محسوب می‌شود.
عوارض اگزما
آسم و تب یونجه
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، اگزما می‌تواند ریسک بروز بیماری‌هایی مانند تب یونجه و آسم در افراد افزایش دهد. بسیاری از افراد مبتلا به اگزما، به آسم و تب یونجه مبتلا می‌شوند و میان این دو بیماری و اگزما، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد.
آلرژی
افراد مبتلا به اگزما واکنش‌های آلرژیک به مواد غذایی مانند کهیر را بیشتر از سایرین بروز می‌دهند.
خارش
خارش از دیگر عوارض اگزما است که به مرور به نوعی بیماری پوستی به نام نورو درماتیت تبدیل می‌شود. در این وضعیت فرد به صورت عادت پوست خود را می‌خاراند تا آن ناحیه را تسکین دهد، اما این تسکین موقتی است و درواقع باعث تحریک برای خارش بیشتر پوست خواهد شد. در چنین شرایطی، درنهایت رنگ و بافت پوست به علت خاراندن مکرر تغییر می‌کند و ضخیم و تیره خواهد شد.
بروز لکه‌های پوستی تیره و روشن
بروز لکه‌های پوستی هم از موارد دیگری است که پس از اگزما بروز خواهد کرد. این عارضه، هایپرپیگمنتاسیون یا هیپوپیگمنتاسیون پس از التهاب نامیده می‌شود. البته تغییر رنگ پوست پس از اگزما با گذشت چند ماه به صورت اتوماتیک محو خواهد شد.
عفونت‌های پوستی
خارش مکرر پوست، سلول‌های سطحی را تخریب می‌کند و این مسئله می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های باز و ترک پوست شود. این عوامل خطر عفونت ناشی از باکتری و ویروس را در مبتلایان به اگزما افزایش می‌دهد و درصورتی که به آن‌ها رسیدگی نشود، می‌توانند گسترس پیدا کنند و تهدیدی برای سلامت یا حتی حیات افراد باشند.
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی در مبتلایان به اگزما شایع است. در این وضعیت نوعی بثورات جلدی خارش دار در اثر لمس به موادی خاص ایجاد می‌شود. رنگ بثورات بسته به رنگ پوست متفاوت خواهد بود.
مشکلات خواب
گاهی خارش در وضعیت اگزما آنقدر شدید است که می‌تواند حتی خواب افراد را هم مختل کند.
افسردگی و اضطراب
بسیاری از مبتلایان به اگزما افسردگی و اضطراب را هم تجربه می‌کنند. پزشکان حدس می‌زنند که خارش مداوم و مشکلات خواب از عواملی هستند که درنهایت منجر به اختلالات روحی و روانی در این افراد می‌شود.
پیشگیری از اگزما
بهترین گزینه برای درمان اگزما، مراجعه به پزشک و پیگیری برنامه درمانی با مشورت او است. اما مراقبت از پوست در خانه می‌تواند نیاز شما به داروهای تجویزی و گذراندن دوره طولانی درمان را کاهش دهد. برای بهبود علائم اگزما از موارد زیر کمک بگیرید:
- از خاراندن بثورات یا پوست خودداری کنید.
- همیشه با کمک مرطوب‌کننده یا استروئیدهای موضعی، خارش پوستتان را تسکین دهید. اگر احساس کردید خارش شدید است، از آنتی هیستامین کمک بگیرید.
- ناخنتان را کوتاه نگه دارید. اگر حس می‌کنید که ممکن است در خواب و ناخودآگاه پوستتان را بخارانید، دستکش نخی دستتان بگذارید.
- با کمک وازلین، دو تا سه بار در روز پوستتان را چرب کنید.
- از مرطوب‌کننده‌های بدون الکل، رنگ، اسانس و مواد شیمیایی تحریک کننده کمک بگیرید. استفاده از دستگاه بخور هم می‌تواند به رطوبت پوستتان کمک کند.
- از محرک‌هایی مانند پارچه‌های پشمی، لانولین، صابون‌های قوی و تغییرات شدید دمایی که باعث تعریق می‌شوند، دوری کنند.
- مدت زمان استحمام را کاهش دهید و به جای صابون‌های معمولی از شوینده‌های ملایم کمک بگیرید. حمام ولرم بهتر از حمام داغ است.
- حتما پس از استحمام از پماد و مرطوب‌کننده‌های قوی کمک بگیرید.
پیشگیری؛ چطور از اگزما دوری کنیم؟
اگر قبلا به درماتیت آتوپیک مبتلا شدید و حالا به دنبال راهی برای جلوگیری از عود آن هستید، توصیه‌های زیر می‌تواند کمک‌کننده و اثرگذار باشد:
حداقل دوبار در روز پوستتان را مرطوب کنید. کرم‌ها، پمادها و لوسیون‌های مخصوص پوست در این مسئله به شما کمک می‌کنند.
روزانه حمام کنید و از آب ولرم به جای آب داغ کمک بگیرید. یادتان باشد که مدت زمان دوش را به ده دقیقه کاهش دهید.
شوینده‌های بدون الکل و اسانس بهترین گزینه برای مراقبت از پوست‌های حساس هستند. اگر کودکتان قبلا به اگزما مبتلا شده است، صرفا با آب گرم پوست او را بشویید.
پس از حمام پوستتان را به آرامی و با حوله نرم خشک کنید. زمانی که همچنان پوستتان مرطوب است، مرطوب کننده بزنید تا پوستتان رطوبت را جذب کند.
از هر چیزی که باعث تحریک پوست می‌شود، دوری کنید.
موارد زیر از عمده‌ترین محرک‌های افراد مبتلا به اگزما محسوب می‌شود:
- پارچه‌های خشن پشمی
- پوست خشک
- عفونت پوست
- گرما و عرق
- فشار
- محصولات پاک کننده قوی
- کنه‌های حیوانات خانگی
- دود تنباکو
- هوای سرد و خشک
- عطرها
- مواد شیمیایی
درمان موثر اگزما
اگزما می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و حتی زندگی‌تان را دچار اختلال کند. اما خوشبختانه با در پیش گرفتن برنامه مراقبتی، می‌توانید از عود مجدد این عارضه یا تشدید این علائم جلوگیری کنید. کارشناسان ما در کلینیک تخصصی پوست و مو آتریسا به شما کمک خواهند کرد تا بهترین برنامه درمانی متناسب با وضعیت پوستی خود را درپیش بگیرید و درنهایت درمان شوید. برای رزرو نوبت و ویزیت توسط پزشک متخصص، با کارشناسان مرکز پاسخگویی ما در کلینیک آتریسا تماس بگیرید.
