چاقی ژنتیکی (بررسی و راهکار)
تناسب اندامچاقی یک بیماری پیچیده است که می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله ژنتیک باشد. بررسی ها نشان می دهد که بیشتر مردم هنوز فکر می کنند چاقی نتیجه تنبلی، عدم خویشتن داری و پر خوری است؛ در صورتی که این فکر به طور کامل درست نیست. چیزی که ژنتیک ممکن است حداقل تا حدی توضیح دهد، این است که چرا برخی افراد در محیطی که شرایط چاقی مهیا است لاغر می مانند در حالی که برخی دیگر در تلاش هستند که لاغر شوند.
در این مقاله از کلینیک آتریسا، چاقی ژنتیکی و رابطه بین این دو و اینکه چگونه صفات ارثی می تواند بر مدیریت وزن تاثیر بگذارد را بررسی می کنیم.
ژن به چه معناست و رابطه آن با چاقی چیست؟
ژن ها می توانند ظاهر ما را تعیین کنند. مثلا رنگ چشمانمان را مشخص می کنند یا اینکه تعیین می کنند قدمان چقدر باشد. آن ها همچنین مسئول آنچه که می خوریم و سنگینی وزن ما هستند.
برخی افراد هرگز احساس سیری نمی کنند. مغزشان به آن ها نمی گوید که سیر شده اند. مغز ما قرار است از ما در برابر گرسنگی محافظت کند و فقط به ما می گوید که وقتی احساس کرد به اندازه کافی سیر شده ایم، از غذا خوردن دست بکشیم. به نظر می رسد که برای برخی افراد، این مکانیسم توقف و دست کشیدن کار نمی کند. مغز آن ها همچنان پیغام ادامه غذا خوردن را می فرستد.
تاثیر ژنتیک در چاقی افراد
تحقیقات نشان می دهد که ژنتیک در ابتلا به چاقی افراد نقش دارد. ژن های خاصی با شاخص توده بدنی بالاتر (مقدار چربی بدن بر اساس وزن و قد) شناسایی شده اند. این ژن ها می توانند بر فرآیند های مختلف بدن مانند متابولیسم و تنظیم اشتها تاثیر بگذارند که بر توانایی فرد برای حفظ وزن سالم اثر گذار است.
ژن های موثر در چاقی ژنتیکی
دانشمندان با بررسی علل چاقی به این نتیجه رسیدند که دلایل ژنتیکی شایع تر از دلایل دیگر است. همچنین دریافته اند که انواع خاصی از ژن ها بر اشتها، توانایی سوزاندن کالری، استفاده از انرژی و ترکیب بدن ما تأثیر می گذارند که عبارتند از:
- FTO
- MC4R
- ANKYRIN-B
- PANX1
- IRX3
یکی از ژن هایی که به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است، ژن FTO است که بیشترین تاثیر را در وزن افراد دارد. این ژن مسئول تنظیم مصرف انرژی و کنترل اشتها است و بر هورمون های لپتین و گرلین که نقش مهمی در کنترل گرسنگی دارند، تاثیر می گذارد. نوع پر خطر ژن FTO، باعث افزایش سطح گرلین و کاهش سطح لپتین در بدن می شود. به زبان ساده، با وجود داشتن ذخایر انرژی (چربی) کافی، فرد احساس گرسنگی بیشتری خواهد کرد.
یکی دیگر از ژن های تنظیم کننده اشتها MC4R نام دارد. تولید این ژن در ساختار کوچک مغزی به نام هیپوتالاموس یافت می شود که اشتها و سیری ما را تنظیم می کند.
خصوصیت ژن های چاقی
ژن ها سهولت کاهش وزن ما را به چند دلیل تغییر می دهند. این ها عواملی در نحوه واکنش ما به کاهش مصرف غذا ( رژیم غذایی ) هستند.
- برخی از ژن ها سرعت متابولیسم ما را کاهش می دهند
- برخی از ژن‌ها غذا را جذاب‌تر می‌کنند، احساس گرسنگی را بیشتر می‌کنند و احساس سیری را کاهش می‌دهند و در نتیجه مصرف غذا را افزایش می‌دهند و رژیم غذایی ضعیفی را به فرد تحمیل می کنند
- برخی به دلیل ژنتیکی، گرچه ممکن است 500 کالری از رژیم غذایی خود کم کرده باشند، اگر فعالیت کمی داشته باشند، آنقدر که تصور می کنند کاهش وزن نخواهند داشت
عوامل دیگر افزایش وزن
ویژگی های ارثی می تواند حفظ وزن سالم را برای برخی افراد دشوار تر کند؛ اما عوامل دیگری نیز می توانند در مدیریت وزن تاثیر بگذارند. سایر شرایط، مانند مشکلات تیروئید یا اختلالات خواب، بر متابولیسم تاثیر می گذارند و به افزایش وزن کمک می کنند و عوامل احساسی مثل استرس و افسردگی نیز می توانند بر عادات غذایی تاثیر بگذارند.
چگونگی کنترل وزن در چاقی ژنتیکی
مدیریت و کنترل وزن برای افراد مستعد چاقی ژنتیکی، نیاز به یک رویکرد و برنامه شخصی دارد. افراد می توانند با متخصصان تغذیه برای ایجاد برنامه های غذایی و ورزشی مشورت کنند. همچنین می توانند با برخی داروها یا جراحی های کاهش وزن، به نتیجه دلخواه برسند. در نتیجه، یک رویکرد فردی برای مدیریت وزن که ژنتیک و سایر عوامل سلامت را در نظر می گیرد، می تواند برای دستیابی و حفظ وزن سالم مفید باشد.
نتیجه گیری چاقی ژنتیکی
به طور خلاصه، ژن های ما می توانند خطر ابتلا به چاقی را افزایش یا کاهش دهند، اما مستقیما باعث ایجاد آن نمی شوند و محیط ما نقش مهمی را ایفا می کند. همچنین ژنتیک به تنهایی نمی تواند باعث اپیدمی چاقی شود. چون این اپیدمی حدود 40 سال است که شیوع پیدا کرده است. DNA ما در این بازه زمانی نسبتا کوتاه نمی تواند به شدت تغییر کند. چیزی که تغییر کرده رژیم غذایی، رژیم ورزشی و محیط ماست.
